Oude stokken

Waarom moeilijk doen als het makkelijk kan? Een Hollandse uitspraak die ook zeker toegepast zou mogen worden in de wijnwereld; vooral als het een wijnlabel betreft. De ene keer staat er vrijwel geen informatie op het label en de andere keer staat het juist boordevol technische termen.

In de ‘wijnlabels ontcijferd’-serie leggen we de belangrijkste begrippen uit. En daarbij beginnen we met de term ‘Vieilles Vignes’, ‘Alte Reben’, ‘Old Vines’, ‘Vecchie Viti’; oftewel: oude stokken. Wat betekent het nou eigenlijk? Is dit terug te proeven in de wijn? En is een hogere flesprijs daarmee gerechtvaardigd?

Gemiddeld blijft een commerciële wijngaard zo’n dertig jaar in de grond. Zonde eigenlijk, want de kwaliteit wordt significant beter na dertig jaar. Toch worden de risico’s op ziekte of dode stokken voor sommige producenten te groot. Dit heeft te maken met menselijke interventies, denk bijvoorbeeld aan snoeifouten of schade door tractoren, die de wijngaard meer kwetsbaar maken. Mits goed onderhouden kan elke wijnstok zo’n zestig jaar worden. Je kan het vergelijken met een mens van negentig: ervaren en gebalanceerd, maar met steeds meer behoefte aan gespecialiseerde zorg om in leven te blijven.

WAT VERANDERT ER IN EEN WIJNSTOK?
Het is wetenschappelijk bewezen dat de wijnstok drie leeftijdsfases kent die een significant verschil maken. Deze fases hebben invloed op het ‘gedrag’ van de plant, maar ook op de samenstelling van de druif waar later wijn van wordt gemaakt.

De eerste tien jaar is de wijnstok vergelijkbaar met een jonge pup. Het knalt het van de energie, het heeft veel groeikracht en geeft bijna een overproductie aan druiven met veel sap.

De volgende 10 jaar begint het een beetje z’n weg te vinden. De productie is nog steeds van groot volume, maar de kwaliteit wordt steeds beter.

Tussen de twintig en dertig jaar begint de opbrengst zich te stabiliseren. De druiven blijven kleiner, met een betere ratio tussen schil en sap. Daarnaast zijn de smaken en geuren intenser en van grotere complexiteit. De wijnstok heeft een grotere omvang, meer permanent hout en is daarmee beter bestand tegen weersextremen. Ondergronds ontwikkelt de wijnstok over de jaren een uitgebreid wortelsysteem met alle voordelen van dien.

WAAROM ZIJN WIJNEN VAN OUDE WIJNSTOKKEN DUURDER?
Oude wijngaarden geven kwaliteitsdruiven maar geen enorme volumes. Getrainde wijngaardeniers zijn een noodzaak voor het onderhoud van deze oude percelen. De stammen van de wijnstokken beginnen met de jaren te kronkelen en het snoeien is geen standaard klusje meer.  Het beheren van deze wijngaarden kost meer tijd en duur specialistisch personeel, zonder enige garanties van succes. Alle kwaliteitsboeren zullen je echter vertellen dat dit soort wijngaarden al het bloed, zweet en tranen waard zijn.

KAN JE HET VERSCHIL PROEVEN?
De meningen verschillen. Sommigen vinden het een marketingtruc, anderen hebben geen enkele twijfel over de toegevoegde kwaliteit.

De eerste persoon die 'Vieilles Vignes' op zijn labels zette in Frankrijk was Laurent Ponsot, de icoonproducent uit de Bourgogne. Je zou denken dat hij juist overtuigd zou moeten zijn. Toch bekende hij recentelijk in een interview dat het een grote marketingstunt is. Doordat er geen officiële regelgeving is omtrent de leeftijd van wijnstokken (behalve enkele privé-initiatieven en regionale wetgeving in Rioja (ESP)/Priorat (ESP)/Barossa (AUS)) is er een hoop ruimte voor eigen interpretatie. Erg veel vaagheid voor de consument dus.

Tegengeluid komt van Raimonds Tomsons, de huidige beste Sommelier van de wereld. In meerdere proeverijen, waarbij wijnen van jonge wijnstokken naast wijnen van oude wijnstokken werden gezet, was het verschil volgens hem duidelijk te proeven. Hij benoemde met name kleurverschillen en mondgevoel. Oude wijnstokken zouden over het algemeen een meer rode kleur (in plaats van een paarse hint) hebben met een hogere kleurintensiteit. Daarnaast zouden wijnen van oude stokken meer als tannineus ervaren worden, maar met een zachtere structuur.

AANRADERS UIT HET VINDICT ASSORTIMENT
Het Vindict team ervaart de hogere leeftijd van wijnstokken als iets positiefs, met name vanuit een duurzaamheidsperspectief.  Het zijn wijnen gemaakt door mensen met een kwaliteitsdoel. Ze denken na over het beste plantmateriaal en manier van onderhoud. De kwaliteit van de druiven is veelal van topniveau en wordt dan ook met uiterste zorg behandeld in de wijnkelder. Het is niet voor niets dat de topcuvées vaak gemaakt worden van fruit uit oude wijngaarden. Hierbij een vier suggesties:

Wit

Domaine Mazilly, Bourgogne Chardonnay Vieilles Vignes
Vader en zoon Mazilly maken net buiten het beroemde Pommard hun wijn. De Chardonnay Vieilles Vignes komt van verschillende oude percelen. Zelf omschrijven ze de wijn als het kleine zusje van Meursault, de fameuze appellatie voor witte Bourgognes. Niet mis dus voor een Bourgogne Chardonnay.

Von der Mark-Walter, Baden, Alte Reben Riesling
Master of Wine Jürgen van der Mark is overtuigd van de kwaliteit van oude wijnstokken. Hij laat dit zien door specifieke oude wijngaarden apart te bottelen. De complexiteit en balans in deze wijn is een duidelijk verschil met een ‘basis’ Riesling. Echt een kwaliteitslevel hoger!

Rood

Bodegas Piqueras, Almansa, Old Vines Garnacha Tintorera
Wijnen van oude wijnstokken hoeven niet duur te zijn, zo bewijst Bodegas Piqueras. De oude Garnacha stokken komen van een speciale, 50 jaar oude wijngaard. De wijn die wordt gecreëerd van deze druiven geeft een enorme geur en smaak intensiteit. Spectaculair voor een bescheiden prijsje!

Domaine du Bon Remède, Ventoux Vieilles Vignes 
De Mont Ventoux is een beroemde regio in de Zuid-Rhône. Wat veel mensen niet weten is dat de plek rijk is aan oude wijngaarden die topkwaliteit druiven maken. Zo ook bij Frédéric en Lucile Delay. Het resulteert in een klassieke Rhône blend met extra diepgang en finesse.